“… if an extension to close is not requested and it did not close by the agreed upon date, then the contract becomes null and void”. Zinssnedes van dergelijke strekking lees je vaak in Engelstalige contracten. Maar wat betekent dat eigenlijk? “Null and void”? Is dat niet hetzelfde? En als dat zo is, waarom dan die herhaling met twee verschillende woorden? Overbodig en (alweer) een voorbeeld van het door ons zo verfoeide Legalese?
Eerst dan maar even een kort geschiedenislesje: terug naar Engeland in de Middeleeuwen. In 1066 kreeg Engeland na de Normandische invasie een Franssprekende koning (en hofhouding) en een Normandisch rechtssysteem (het Common Law-systeem). De taal van de rechtsspraak werd Frans (en/of Latijn). Het duurde tot 1363 voordat het parlement weer geopend werd in de oorspronkelijke landstaal.
Tegen die tijd kwam het Engels ook weer langzaam maar zeker in zwang in de rechtspraktijk. Alleen… de Normandiërs hadden naast hun taal óók hun rechtssysteem meegenomen (het gewoonte-recht, dat ontstaat uit wat men gebruikelijk acht en voor een groot deel leunt op eerdere uitspraken, in dit geval dus uitspraken in het Frans/Latijn…). Na zo’n 300 jaar Frans gebruikt te hebben, waren juristen niet helemaal zeker meer van de betekenis van de woorden die hen ter beschikking stonden. En om maar liever 100% zeker van hun zaakjes te zijn en om hun clientèle (en hun eigen broodwinning…) te beschermen, ontstond de gewoonte om Engelse synoniemen aan Franse begrippen te koppelen (of andersom) en koos men voor twee of drie woorden uit verschillende talen: (Engels/Frans/Latijn); “Mr Johnson shall not [do something] in any shape or form”, waarbij shape een Germaanse stam heeft en form uit het Latijn stemt. Het betekent echter precies hetzelfde… Naar verloop van tijd “vergat” men hoogstwaarschijnlijk waarom ze al die overbodigheden opschreven en men besloot deze “broekriem-en-bretels-methode” te blijven toepassen. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat er na verloop van tijd zó veel vonnissen waren geveld met al die dubbele synoniemen, dat men er onder het motto if it ain’t broke, don’t fix it niet meer vanaf kon.
Ondertussen zitten we er maar mooi mee en is het een stilistische karakteristiek van Legal English geworden. Uitdrukkingen als breaking and entering (Engels/Frans), fit and proper (Engels/Frans), lands and tenements (Engels/Frans), will and testament (Engels/Latijn), heirs and assigns (Engels/Frans), acknowledge and confess (Engels/Latijn), law and order (Engels/Frans) of terms and conditions zijn schering en inslag in juridische documenten in het Engels. Soms zelfs Engels/Engels: let and hindrance, have and hold en, inderdaad: null and void.
Hoewel wij null and void vaak als “nietig verklaren” of “ongeldig verklaren” zouden vertalen, komt ons “van nul en generlei waarde” tamelijk dicht in de buurt. Ook een schijnbaar overbodige dubbelheid… Het vervelende is eigenlijk dat niet twee woorden ooit perfecte synoniemen van elkaar zijn, en al helemaal niet als die woorden worden gebruikt in binnen een bepaald frame, of register; in dit geval een juridisch frame/register. Juridisch taalgebruik streeft naar absolute duidelijkheid, de breedst mogelijke dekking en de minst mogelijke verwarring. Het gebruik van “dubbele bijna-synoniemen” is typisch iets voor bretels-en-broekriemmannen (of pil-en-condoomvrouwen), én voor juristen…
Maar null and void bestaat (net zoals als die andere dubbele bijna-synoniemen hierboven); het zijn versteende uitdrukkingen. Een tekst wordt er langer en ingewikkelder en onbegrijpelijker van. Opnieuw: collega-juristen zullen er geen moeite mee hebben, maar juridisch niet-onderlegden misschien wel. Blijf dus altijd in het achterhoofd houden voor wie u uw teksten schrijft! (En vergeet de niet-Engelstalige juristen niet, die uw Engelse tekst wellicht óók moeten lezen….).
PS:
Juristen zouden juristen niet zijn als ze niet achteraf kunnen beargumenteren dat er wel degelijk een verschil is tussen null en void… Volgens sommige tekst-exegeten verwijst null naar het verleden (en betekent het oordeel “alsof het er nooit is geweest”) en kijkt void naar de toekomst (om te verzekeren dat het vanaf het oordeel “geen enkele invloed meer heeft”). Tsja…