Monthly Archives: October 2019

Correctness (26)

Hoe de toekomst eruit ziet, weet niemand. Hoe je over de toekomst spreekt, daarentegen, weet iedereen. In Romaanse talen als Frans, Spaans en Italiaans geven we werkwoorden een of ander ingewikkelde verbuiging, in het Nederlands gebruik je gewoon een vorm van het hulpwerkwoord “zullen” en laat die toekomst maar komen!

In het Engels heb je shall en will, toch? Dat er met shall iets moeizaams aan de hand is (en al helemaal als je dat in contracten gebruikt!) hebben we de vorige keer al besproken. Dan maar gewoon: will als je in het Nederlands “zal” of “zullen” zegt. Helaas gaat die vlieger lang niet altijd op.

Als je namelijk bijwoorden van tijd gebruikt (bijv. when, if, while, before, after, by the time, as soon as etc.), dan gebruiken we gewoon de tegenwoordige tijd (Present Simple). Dus niet: When you will arrive, we will go out for dinner, maar: When you arrive, we will go out for dinner. Dit is overigens ook gebruikelijk in het Nederlands, dus ik verwacht niet dat u hier vaak fouten mee maakt.

Heel anders wordt het als je échte tijdsaanduidingen gaat gebruiken (bijv. tomorrow, next week, on 24 October etc.), dan gebruikt het Engels de Present Continuous, of anders een vorm van going to., zoals in We are going to recruit more staff next year. In het Nederlands hebben we min of meer de keus: “Volgend jaar nemen we meer mensen aan” of “Volgend jaar zullen we meer mensen aannemen” of zelfs: “Volgend jaar gaan we meer mensen
aannemen”, wat een schaduw van het Engelse going to is.

Echter, soms is er we degelijk een mogelijkheid om een tijdsaanduiding in combinatie met will te gebruiken, maar dan gaat het om een ijzersterke belofte die je doet. Als je op een antwoord zit te wachten van een Engelse moedertaalspreker en hij zegt je: Tomorrow, I will write you an answer dan heb je veel meer kans dat antwoord te krijgen dan als je Tomorrow, I am going to write you an answer hoort. We zeiden het al eerder: Engelse
grammatica heeft meer betekenissen dan Nederlandse…

Maar al die fijnzinnigheden even achter ons latende: verreweg de meeste fouten
(epidemisch veel, zelfs) worden gemaakt met het gebruik van will in de beschrijving van processen, beleid of feiten. Als je in die gevallen het Nederlandse “zal” gebruikt, is het in het Engels gewoon de Present Simple. “Het zal ongeveer 10 tot 15 dagen duren voordat…” is NIET:  It will take 10 to 15 days before, maar: It takes 10 to 15 days before…

Nog even op een rijtje dan:
Will gebruik je wél voor:

  • Vrijwillige toekomstige acties, als in: I will translate the email so Mr Smith can read it.
  • Beloftes, als in: I will call you when I arrive.
  • Voorspellingen, als in:. 2018 will be a very interesting year.

 Will gebruik je niet:

  • In zinsdelen die beginnen met bijwoorden van tijd, zoals when, while, before, after, by the time, as soon as, dan gebruik je de Present Simple
  • Bij geplande toekomstige acties, dan gebruik je óf de Present Simple óf een vorm van going to
  • Bij het beschrijven van processen, beleid of feiten, dan gebruik je de Present Simple

 Een paar voorbeelden die we de afgelopen weken tegenkwamen in door cursisten geschreven teksten (in doorgestreept rood hoe het geschreven was, in dikgedrukt groen hoe het zou moeten zijn):

  • After the written proceedings, oral proceedings will commence (proces)
  • Generally, a pre-emption right will be is adopted by the municipal council. (proces)
  • On 3 September, I will start am starting my first job as a corporate lawyer. (tijdsaanduiding)
  • A Dutch court will usually respects such a contractual choice of law. (beleid)
  • … for instance, by stipulating that an electronic signature with certain specifications will have has the same legal consequences as a written signature in the relationship between the parties (proces/beleid)

In alle gevallen is er, denk ik, sprake van een (foutieve) directe vertaling. Probeer maar eens de originele Nederlandse versie te verzinnen, en je komt altijd uit bij “zal/zullen”. Even afgezien van het feit dat die “zal/zullen” in het Nederlands eigenlijk overbodig is, in het Engels is het gewoon fout.

Clarity (31)

Het blijft de Engelstalige juridische goegemeente bezighouden: wat moeten we in
hemelsnaam aan met het woordje shall in contracten en algemene voorwaarden? En
omdat dit een voortdurende discussie in advocatenland is, hier de laatste stand van zaken.

Het grote probleem is dat shall voor veel uitleg vatbaar is. Kort samengevat namelijk:
1) Has a duty to, 2) Should, 3) May, 4) Will en 5) Is entitled to… (lees meer in een eerdere blog). Het resultaat zou zijn dat hier talloze rechtszaken over zouden worden gevoerd en dat sommige landen als Australië en Hong Kong het woord al in de ban hebben gedaan. Ook de Europese Unie neigt daarna. Ook Plain English-voorstanders schrijven: ‘shall’ is
attended with so many problems that the need for banishment is beyond argument
(Peter Butt in Modern Legal Drafting), of Bryan Garner: My own practice is to delete shall in all legal instruments and to replace it with a clearer word more characteristic of American English.

Het probleem nu is dat diezelfde Plain English-voorstanders met oplossingen komen die het probleem alleen maar verleggen. Butt zegt: vervangen door: must. Garner zegt: (meestal) vervangen door will. Kenneth Adams, de schrijver A Manuel of Style for Contract Drafting, komt met een elegante oplossing. Shall bestaat, als woord én als begrip, beschouw het als een juridische Term of Art en limiteer de betekenis ervan in juridische
teksten tot: een verplichting voor het onderwerp van de zin.

Waarom is dit een elegante oplossing? Ten eerste wordt shall in normaal, alledaags Engels nauwelijks meer gebruikt. Alleen nog in versteende uitdrukkingen als: We shall overcome, of in (over)beleefde vragen in de eerste persoon als: Shall we dance? Ten tweede, als we must (Butt) of will (Garner) gaan gebruiken ipv. shall, overladen we die woorden weer met een extra betekenis. Must bijv. wordt ook gebruikt bij voorwaarden (conditions), zoals in: To exercise the option, X must timely submit the option notice. Will wordt ook gebruikt om een toekomende tijd uit te drukken: This agreement will terminate when the market price falls below 10.

Adams heeft een systeem opgebouwd van verschillende categories of contract language, waar iedere categorie (de taal van obligation, van discretion, van prohibition etc. lees hier meer) bepaalde (hulp)werkwoorden krijgt toebedeeld. Daarbij tekent hij aan dat shall natuurlijk in de categorie obligation valt, maar alleen als het betekent: has a duty to. Het ezelsbruggetje “kan-jeshallvervangen-door-has a duty tovoorkomt bovendien ingewikkelde (en dus ook rijp-voor-rechtszaken) passieve constructies als: the Deposit shall promptly be paid by….

Adams schrijft ook: My recommendation is limited to business contracts. For example, I wouldn’t use shall in consumer documents. Grappig is dan wel weer dat shall in bijv. Engelstalige Algemene Voorwaarden zó vaak wordt gebruikt dat het bijna lijkt alsof die zónder dat woord geen enkele juridische waarde meer hebben.

Vergelijk eens de Nederlandse Algemene Voorwaarden  van Landall Greenparks met de Engelse Terms and Conditions. In de Engelse versie komt shall maar liefst 48 keer voor. Soms geheel willekeurig; onder 1.1. staat: These General Terms and Conditions apply to all offers, (…), terwijl 1.3 rept over: These General Terms and Conditions shall apply regardless (…). De Nederlandse versie rept 10 keer over “moet” en 8 x over “dient”. Niet één enkele keer in deze tekst komt een Nederlands “moet”of “dient” overeen met een Engels shall. Als de Engelse tekst het over “moeten/dienen” heeft, dan wordt er must, are to, should of are required gebruikt.

Leuke oefening voor deze week: ga naar de Engelse Terms and Conditions en vervang iedere shall in deze tekst met een ander woord, of laat het gewoon weg. En als je het niet zeker weet: kijk of je het kan vervangen door has a duty to. Alleen als dát kan, laat je het staan.