Monthly Archives: May 2020

Courtesy (13)

Er werd vorig jaar een beetje lacherig over gedaan: de NS die in omroepberichten “Beste reizigers” ging gebruiken in plaats van “Geachte dames en heren”. In dezelfde maand werd met dezelfde lacherigheid in de Londense metro het welbekende ‘Ladies and gentlemen‘ vervangen door ‘Good morning everyone‘. Genderneutraliteit (of soms ook: gender-
inclusiviteit)
noemen we dat; een manier om geen onderscheid te maken tussen
verschillende geslachten.

Dat is mooi meegenomen voor iedereen die zich geen man óf vrouw voelt (of zelfs: is), maar nog veel mooier is genderneutraliteit voor vrouwen die steeds maar weer
geconfronteerd worden met het feit dat de man als norm wordt gebruikt en de vrouw -als logisch vervolg- de uitzondering. Er ontstaan zo, vaak onbewust, stereotiepe denkpatronen met soms verregaande gevolgen. Zo staat er in veel Britse wetten nog vermeld: The
masculine includes the feminine
(bijv. in de Law of Property Act uit 1925, section 61. (Overigens heeft die Act een heel hoofdstuk (Part 8) met de titel Married Women and Lunatics, maar dit terzijde…)

Maar ook de juridische wereld kruipt langzaam uit z’n schulp. Het Canadees-Amerikaanse Thomson Reuters (gespecialiseerd in informatiediensten en –producten voor o.a. de
juridische sector) merkt een duidelijk grotere interesse bij klanten  van grote
advocatenkantoren voor genderneutrale documenten. Advocatenkantoren in Nederland (waaronder bijv. Houthoff) nemen genderneutraliteit zó serieus dat zij hier een apart hoofdstukje voor inruimen in hun Style Guide. En als klap op de vuurpijl kwam vorig jaar ook het Europees Parlement met een nieuwe editie van Gender-Neutral Language in the European Parliament (hier te vinden).

Nu heeft het Engels als taal met een “natuurlijk gender” het iets makkelijker dan andere talen. Het Engels hoeft bijv. geen rekening te houden met mannelijke en vrouwelijke
woorden zoals het Nederlands. Verwijs dus altijd met een it naar een ding, en niet met his of her zoals in het Nederlands, Vaak zien we nog door Nederlanders geschreven: The
company will sell half of his assets
omdat je in het Nederlands “zijn” gebruikt om terug te verwijzen naar onzijdige woorden (het bedrijf). Schrijf: The company will sell half of its
assets.

Of gebruik een –ing vorm van het werkwoord om mannelijke aanduidingen te vermijden: niet: There is a temptation for the draftsman to allow… maar There is a temptation when drafting to allow… Overigens komt ook het woord drafter steeds meer in zwang, zoals ook the chair ipv. chairman of chairwoman. Voor meer voorbeelden van genderneutrale beroepsaanduidingen, zie de Appendix: recommended names of professions and functions van het Europees Parlement-document.

Daarnaast zou u vaker d.m.v. het gebruik van het meervoud en de verwijzing they kunnen voorkomen dat u het over he of she heeft: Lawyers must check that they…. ipv. A lawyer must check that he… Of laat, as het toch wel duidelijk is, gewoon het bezittelijk
voornaamwoord (maar al te vaak: his) weg: The Lessor may not withold permission to… ipv. The Lessor may not withold his permission to…. En, hoewel u dit niet overdreven vaak moet doen, het gebruik van de passieve vorm kan ook bijdragen aan genderneutraliteit: …when the will was made ipv. … when he made his will.

Toegegeven, het kost een beetje moeite en het zal even als gekunsteld overkomen, maar probeer het eens een week vol te houden. U zal zien dat het na die week bijna automatisch gaat. We zouden natuurlijk ook met z’n allen kunnen overstappen naar een genderloze taal zoals de Finoegrische talen Estisch, Fins en Hongaars, maar dat maakt het er allemaal vast niet makkelijker op…

Meer lezen? Ga naar Gender neutral contracts are here, een LinkedIn post van een
vrouwelijke advocaat. Of anders How to Write Gender-Neutral Contracts uit de National Law Review. Meer tips? Ga naar het Britse Office of the Parliamentary Counsel – Drafting Guidance blz. 7-11,voor meer tips voor het Engels. Tips voor het Nederlands zijn te vinden bij Specifieke Richtsnoeren voor het Nederlands van het Europees Parlement,

Consistency (9)

Okay, veel gevoetbald wordt er niet de laatste paar maanden. En hoewel het laatste doelpunt, de laatste ingooi en de laatste al dan niet foutieve VAR-beslissing al een tijdje achter ons liggen, doen journalisten bij televisieprogramma’s en kranten nog steeds net
alsof er niets aan de hand is. Alsof we nog steeds geïnteresseerd zouden zijn in de
dienstregeling van trekschuiten tussen Haarlem en Amsterdam, blijven we herhalingen zien van wedstrijden uit de Napoleontische tijd toen voetballers nog pruiken droegen, u weet wel…

Maar al zijn er dan geen wedstrijden meer, er zijn nog steeds voetballers. En nu er geen geld meer binnenkomt, wordt het steeds interessanter om te zien waar het geld dan
naartoe gaat. Volgens de Britse krant The Guardian ligt het gemiddelde salaris voor een Premier League-voetballer nu op meer dan £ 3 miljoen per jaar, ofwel ongeveer £ 61.000 per week.

Meer dan genoeg om een goede advocaat te betalen, zou je zeggen. Niets blijkt echter
minder waar te zijn; profvoetballers in Engeland tekenen, net zoals ‘gewone’ werknemers een arbeidscontract. En zo’n standaard-profvoetballercontract is nu te bewonderen op Internet (klik hier). Dit Britse arbeidscontract voor profvoetballers is inmiddels in ieder geval de risée van contractopstellend Engeland geworden. “Géén wedstrijden meer in de Premier League? Dan doen we toch iets anders met voetbal”, moeten Britse advocaten hebben gedacht.

Dit modelcontract is namelijk een staalkaart aan verschillende stijlen, verschillende
registers, verschillende typografieën, verschillende …  ja, alles eigenlijk wat er in de
laatste, pak ‘m beet, 60 jaar is veranderd.

Voorbeelden? Het woord shall wordt in allerlei betekenissen maar liefst 140 keer gebruikt, en daarom is heel vaak niet echt duidelijk wat van de verschillende partijen wordt verwacht. Zo wordt shall in de definities als toekomende tijd gebruikt (The words and phrases below shall have the following meaning…) terwijl shall ook als verplichting geldt (The player shall wear only such clothing as is approved by an authorised official of the Club).

Zo worden in de lijst van definities (Definitions and Interpretation) veel begrippen gedefinieerd die in het contract verder niet meer voorkomen. Zo worden de partijen zélf omschreven als zijnde of the one part en of the other part, iets wat in
commerciële contracten 40 jaar geleden al als ouderwets werd beschouwd; zo wordt van spelers geëist to observe the Laws of the Game; zo is er een lawine aan Legalese zoals save as aforesaid. Zo wordt de zinssnede provided that vaak gebruikt als er wordt bedoeld
except that, of on condition that, of af en toen zelfs “o ja, en dan nog wat”. Die hele provided that overigens staat de ene keer geschreven als PROVIDE THAT, dan weer als PROVIDED that, of provided that of ook weleens: provided always that. Zo zijn veel zinnen geschreven
zonder komma’s (en waar dat dan op kan uitlopen: zie 6.1.3.).

Het opvallende is dan weer dat er ook veel stukken zijn waar erg in komma’s wordt geloofd, dat er onderdelen in zeer begrijpelijke Plain English zijn geschreven, waar er
ondubbelzinnig eisen worden gesteld aan de partijen, waar de opsteller duidelijk z’n best heeft gedaan Legalese te vermijden, enz., enz, enz.

En misschien is dat wel juist datgene dat juist dít modelcontract dat de lachlust van Britse juristen heeft aangezet: de inconsistentie van de totale tekst. “Ouderwetse” juristen vinden het veel te modern, “moderne” juristen vinden het veel te ouderwets.

Eigenlijk is dat hele Premier League Contract één groot voorbeeld van wat Kenneth Adams bedoelt met passive drafting. Juristen hebben geen tijd, dan wel geen expertise, om de taal van eerdere contracten en sjablonen opnieuw te beoordelen en dus wordt er naar
hartenlust gekopieerd; omdat daarbij wordt uitgegaan van een taal die eerder geschikt werd geacht voor vergelijkbare transacties, gewoon ‘werkt’; omdat die taal is ‘getest’
(oftewel: eerder door de rechtbanken is onderzocht), wordt vastgehouden aan contracttaal die eerder aanleiding heeft gegeven tot geschillen en rechterlijke uitspraken; omdat
juristen van elkaar blijven kopiëren, zijn er verder geen richtlijnen nodig; omdat er wordt gekopieerd, is verdere training overbodig; omdat juristen menen dat kopiëren een kwestie van Best Practices is in plaats van doelmatigheid en eenduidigheid.

Passive drafting tegenover active drafting (waarover een volgende keer meer): te
vergelijken met over voetbal praten en voetbal spelen.

What’s in a language? (45)

Om heel eerlijk te zijn had ik me voorgenomen om geen letter meer over corona te
schrijven. Maar het Covid-19 virus beïnvloedt zo zeer alle aspecten van ons sociale en
professionele leven dat de taal die we gebruiken om de wereld om ons heen te beschrijven en te duiden, niet achter kán blijven. En ‘taal’ (of meer in het bijzonder: de Engelse taal) is nu juist het onderwerp van deze blogschrijverij. Het Legal in deze Legal English Blog speelt deze keer geen enkele rol. Sorry!

In zijn veel geciteerde artikel over linguïstische creativiteit (Common language: corpus,
creativity and cognition
) maakt Ronald Carter, voormalig hoogleraar moderne Engelse taal aan de Universiteit van Nottingham, het punt dat verbal play is often undertaken for
humorous purposes, serving in part to bring people closer together, as well as challenging the ‘normal’ view of things
. Carter beweert verder dat inventieve taal niet alleen decoratief is, maar ook vooral ook praktisch. Het geeft mensen een handvat om om te gaan met voor hen onbegrijpelijke gebeurtenissen. Dat dat nodig is zegt ons bijv. de Telegraaf die afgelopen week kopte: “Persconferentie Rutte niet te volgen voor laaggeletterden” wat gelijk beantwoord werd door de Stichting Lezen en Schrijven met een hertaling van de
persconferentie.

U kent misschien het door Ton den Boon, hoofdredacteur van de Dikke van Dale,
bijgehouden Coronawoordenboek (zo niet, klik hier)  waar hij al meer dan 700 woorden verzamelde, maar ook in Engeland doet men z’n best. Normaalgesproken publiceert de Oxford Dictionary ieder kwartaal een lijst met nieuwe Engelse woorden. De stortvloed aan nieuwe, coronagerelateerde, woorden is zó groot dat de redactie is overgegaan op een maandelijkse update. Klik hier voor de update van de maand april.

Den Boom zegt dat het Nederlands (en het Duits) zich bij uitstek leent voor de creatie van nieuwe woorden omdat je in het Nederlands makkelijk samengestelde woorden kan maken. Ruim 90 procent van de nieuwe woorden is zo’n samenstelling (bijv: anderhalvemetersamenleving). Dat mag dan wel zo zijn, andere talen hebben allemaal hun eigen manieren.  En het opmerkelijke eigenlijk is dat niet alleen andere “talen”, maar ook andere “taalvariaties” zo hun eigen creatieve oplossingen hebben.

Het Australisch-Engels bijvoorbeeld kenmerkt zich door het veelvuldig gebruik van
afkortingen (snaggas on the barbie, voor sausages on the barbecue, en ga zo maar door). Hier en daar zie je als verklaring voor dit fenomeen dat Australiërs dan hun mond niet zo vaak open te hoeven doen zodat er geen insecten naar binnen kunnen vliegen. Maar hoe het ook zij: (to) sanny voor hand sanitiser of wat je daar mee doet, (to) iso voor isolation of to isolate, isobar voor de hoeveelheid drank tijdens je iso, isodesk waar je aan werkt tijdens je iso, (to) quaz voor (to) quarantine etc. Corona zélf wordt gewoon rona genoemd wat de weg baant voor o.a. ronadobbing (to dob someone in = iemand aangeven) voor het
verklikken van sinds kort illegale bijeenkomsten. Wat overigens een mooie Nederlandse tegenhanger heeft: coronazi.

Rona klinkt bovendien al weer een stuk schattiger en minder bedreigend. Het Londense cockney-Engels doet daar weer een stapje bovenop door corona Miley Cirus te noemen
(rijmt op corona virus). Dat ontwikkelt zich vanzelf verder zodat een coronageval nu
makkelijk a case of the Mileys wordt genoemd.

Meer lezen hoe veel talen omgaan met Covid-19? Lees dit artikel uit The Economist waar zowaar het Nederlandse “hamsteren” op de eerste plaats staat. En mocht u een fervent emoji-gebruiker zijn, ook emoji speak heeft zo z’n oplossingen in deze tijd.

Language is a virus zong Laurie Anderson al. Blijf Gezond!