Valse Vrienden, False Friends: woorden of zegswijzes die in twee talen hetzelfde lijken of klinken maar iets totaal anders betekenen.
Zo is het Engelse brutal niet het Nederlandse ‘brutaal’, en administration is niet
‘administratie’, etc. (voor meer Engels-Nederlandse False Friends klik hier). Of, op juridisch gebied, zijn Nederlandse ‘statuten’ geen Engelse statutes, wat je zou kunnen denken, maar Articles of Association, een Engelse curator is niet de Nederlandse curator maar een
bankruptcy trustee, zo zijn considerations geen ‘overwegingen’ maar een juridisch concept dat bij ons met prestatie-tegenprestatie zou kunnen worden aangeduid en verwijst
misrepresentation niet naar onbevoegde vertegenwoordiging maar is een mededeling die niet juist is, wat wij ‘dwaling’ zouden kunnen noemen.
Meer voorbeelden? Het Nederlandse ‘concept’ is niet het Engelse concept. Een
‘conceptovereenkomst’ is derhalve een draft contract; het Engelse concept is veeleer ‘een begrip’. De Nederlandse ‘procedure’ is niet, wat je zou kunnen verwachten, procedure, maar (legal) proceedings. Voor een procedure ga je namelijk naar medisch onderlegden. En wat Nederlanders onder ‘jurisprudentie’ rekenen is in het Engels meer iets als precedent of case law. Het Engelse jurisprudence bestaat verwarrend genoeg wel, maar betekent meer wetstheorie of -filosofie.
Maar dit zijn woorden in twee talen (Nederlands en Engels, dus). Iets ingewikkelder wordt het bij False Friends in één en dezelfde taal: Brits-Engels en Amerikaans-Engels. George Bernard Shaw verzuchtte al eens dat “England and America are two countries separated by a common language“. En dat gaat ook vaak ook op voor British Legal English (BLE) en American Legal English (ALE).
Audience is een mooi voorbeeld. Het betekent natuurijk ‘publiek’, maar in het ALE betekent het nooit the right of a lawyer to appear and plead in court maar in het BLE heeft het wél die betekenis: right of audience. Een ‘inval van de politie’ is een dawn raid in BLE, dezelfde actie heet een search and seizure in het ALE.
Als je in Engeland een advocaat inschakelt, dan is dat: to instruct a lawyer, als je iets dergelijks in de Verenigde Staten wil doen, dan doe je er beter aan om te zeggen: to hire, of to engage a lawyer. Diezelfde lawyer zal in een rechtszaal een eindpleidooi houden, een Amerikaans jurist voert dan a closing argument terwijl zijn Britse tegenhanger a closing speech voert.
Met name de Britten winden zich nogal op over deze -in hun ogen- ‘diefstal’ van begrippen, maar nog veel erger vinden zij dat ook de rechtbankmores onder invloed van (voornamelijk Amerikaanse) rechtbankseries op televise veramerikaniseren. Tenminste, op
televisie…
In tv-series (door Amerikanen gemaakt, maar spelend in Engeland) worden steeds vaker getuigen opgeroepen om to take the stand (ALE) naar dat verhoginkje in de rechtszaal te gaan dus. Alleen… Engelse rechtbanken hebben helemaal geen verhoginkje! In
werkelijkheid worden getuigen opgeroepen om to go into the (witness) box (BLE). In diezelfde series wordt ze dan gevraagd om to testify (ALE), in de werkelijke Britse rechtbankwereld wordt ze gevraagd to give evidence (BLE).
Op onder verdachte omstandigheden overleden personen wordt een post-mortem (BLE) uitgevoerd, op televisie is dat een autopsy (ALE) geworden. Gescheiden ouders betalen nu op tv alimony (ALE), terwijl een aantal jaren geleden dat nog maintenance (BLE) was. Een parole (voorwaardelijke vrijlating) gold in Engeland alleen voor soldaten die in een oorlog door de vijand gevangen genomen werden en werden vrijgelaten als ze plechtig beloofden niet meer de wapens op te nemen. Onder invloed van de Amerikaanse rechtspraak (of waren het de Amerikaanse tv-series?) werd dit woord vanaf het midden van de jaren ’60 ook voor veroordeelde gevangenen gebruikt. Tot rond de laatste eeuwwisseling was to
appeal een intransitief werkwoord (een werkwoord dat geen lijdend voorwerp nodig heeft), en werd het in combinatie met het voorzetsel against gebruikt, to appeal against (BLE) dus, nu niet meer. Voor de Brexit zei Theresa May nog (in relatie tot die Brexit): “We’re appealing the High Court decision”, terwijl dat 15-20 jaar geleden “We’re appealing against the High Court decision” was geweest.
Taal verandert, zélfs als de omstandigheden hetzelfde blijven.