“Only after the Registered Property and the Movable Assets have been transferred will the Buyer be authorised to effectuate the assignment of the aforementioned rights by giving
notice of this assignment to the persons against whom the said rights can be exercised”
kwamen we onlangs tegen in een van onze Contract Drafting-Best Practices workshops (dikgedrukte woorden van mijn hand). Oepsss, dachten we, dát kan op minstens twee plekken beter. En wel (niet helemaal verrassend) op die twee dikgedrukte plekken.

Op de een of andere manier blijven juristen hardnekkig woorden en zegswijzen gebruiken die door de rest van beschaafde wereld al honderden jaren als archaïsch en zelfs: oubollig, worden beschouwd. Zo komt said, volgens deel X van de Oxord English Dictionary al in 1300 voor het eerst voor en aformentioned steekt (volgens deel I) in het jaar 1418 al zijn kopje op. Beide woorden (ook al niet helemaal verrassend) in een juridische context. ‘Niet
verrassend’ omdat er in die tijd -op religieuze geschriften na- niet heel veel anders schriftelijk werd vastgelegd dan juridisch(-financiële) zaken. En juist omdat die woorden al 600-700 jaar in juridische schrijfsels worden gebruikt, zijn juristen vaak van mening dat dit soort woorden wel een specifieke juridische betekenis moét hebben. En al helemaal Anglo-Amerikaanse juristen die werken binnen een case law-omgeving waar eerder gedane rechterlijke uitspraken van veel groter belang zijn dan in civil law landen als (bijv.) Nederland.

Een woord als said in een juridische omgeving wordt vaak beschouwd als een Term of Art. Een Term of Art is een woord of zin dat een specifieke (in dit geval: juridische) betekenis heeft, zie hiervoor What’s in a Word 24  Niets is echter minder waar, zoals we ook al in
Cohesion 3 hebben besproken. Sterker nog, in Legalese and the Myth of Case Precedent laat Benson Barr (et al) zien dat slechts 3% van de woorden in alle vastgoedcontracten in de VS in 1985 bestaat uit échte Terms of Art, dus woorden met een échte, specifiek juridische, betekenis. Joseph Kimble merkt in zijn nieuwste boek Seeing through Legalese misschien wel terecht op dat hoe vaker bepaalde woorden in, vooral, contracten het onderwerp van een rechtszaak zijn, hoe minder die woorden aanspraak kunnen maken op de titel Term of Art…

Veel Amerikaanse rechtbanken hebben het woord aforementioned al sinds 1949 in het
Californische Estate of Dubois als sheer redundance afgedaan,  En als said maar naar één ding kan terugverwijzen, is het helemaal onnodig. En onnodigheid irriteert lezers (niet in het minst: Amerikaanse rechters) en doet de schrijver pompeus en overdreven plechtstatig overkomen. Als die woorden naar meerder precedenten terugverwijzen treedt er vaker dan niet ambiguïteit op, en dus vergroot dat de mogelijkheid tot allerlei juridische procedures wist bijv. Sir Edward Coke al in 1664 (The First Part of the Institutes of the Lawes of England)  of zie ook The Language of the Law door David Mellinkhof van 1990.

Veel juridische woordenboeken (waaronder het gezaghebbende Black’s Law Dictionary) zeggen dat said alléén terugverwijst naar het dichtstbijzijnde antecedent, maar nog veel  rechtbanken verwijzen dit naar het rijk der fabelen en nemen vaak meer rekening met de intentie van de opsteller (van het contract/testament etc.). Veel houvast heb je daar dus ook niet aan.

Er zijn meer dan genoeg alternatieven. In verreweg de meeste gevallen is said makkelijk te vervangen door the zonder enig verlies van juridische nauwkeurigheid. Als je per sé wilt terugverwijzen naar iets, en dat ‘iets’ is kort, dan kan je het gewoon herhalen. Als het
antecedent wat langer is, kort het dan gewoon af: the defendant’s green 2012 Audi A4 sedan, license number HD-VP-50 kan gewoon afgekort worden met the Audi in this
document.

Nog even terug naar de eerste alinea: die zin uit een Engelstalig contract, geschreven door een Nederlandse jurist. Niet alleen gaat die gebukt onder wat we zojuist beschreven, maar bovendien is dit ook nog een gevalletje Elegant Variation (vooral niet doen: zie Clarity 18).
Klaarblijkelijk vond de schrijver het een beetje saai om twee maal dicht bij elkaar het
woord aforementioned te gebruiken en gebruikte hij/zij daarom said bij de tweede keer. Alleen… nu krijg je een verwijzing (said) naar een verwijzing (aforementioned) naar een
antecedent (rights). Ambiguïteit op ambiguïteit, dus. Het is maar goed dat een Anglo-Amerikaanse rechtbank dáár niet zijn tanden in kan zetten…