Conciseness (15)

Soms vraag ik me af of eigenaardigheden in de ene taal doorschemeren in de andere taal. M.a.w., neem je (stilistische) trekjes uit het Nederlands over als je in het Engels schrijft? Ik weet niet of u het is opgevallen, maar in het geschreven Nederlands worden er steeds vaker zgn. “nominalisaties” gebruikt.

Wat is dat, nominalisatie? Nominalisatie (of ook: substantivering) is het veranderen in een zelfstandig naamwoord van een woord dat tot een andere klasse behoort. In theorie is dit met alle woordsoorten mogelijk, maar het gebeurt vooral met werkwoorden. Voorbeelden zijn: “Voor het aanvragen van subsidie is het invullen van het bijgaande formulier nood-
zakelijk”, of “De opdracht bij het schrijven van een juridische verhandeling is het oplossen van een aantal samenhangende rechtsvragen”. Hier worden werkwoorden omgetoverd in zelfstandige naamwoorden. Je zou namelijk ook kunnen schrijven: “Om subsidie aan te vragen, moet u het bijgaande formulier invullen”, dan wel “Als je een juridische
verhandeling schrijft, moet je een aantal samenhangende rechtsvragen oplossen”.

U ziet vast wel wat er ‘fout’ gaat; de zinnen worden ingewikkelder, je moet goed opletten om te begrijpen wat er staat, een aantal voorzetsels wriemelen zich erin, en ga zo maar even door.

Al dat genominaliseer zet zich ook voort in door Nederlandse advocaten geschreven Engelstalige teksten. Een (heel) snelle blik op pre-Course Tasks van Nederlandse cursisten van afgelopen week: I will be specializing with the public law department, under supervision of… (= supervised by); My personal responsibilities lie mainly with the drafting of transaction documents, the preparation of due diligence reports and the assisting of senior lawyers. (= I mainly draft […], prepare […], and assist […]); This judgement stated that raising the salary was a violation of the articles of association and that entering into the employment agreement with a subsidiary harmed the company. (= This judgement stated that the salary raise violated the articles of association and that the employment agreement with a subsidiary harmed the company). En die voorbeelden zijn moeiteloos tot in het oneindige uit te breiden.

Even dacht ik met een typisch Nederlands verschijnsel te maken had, maar niets blijkt
minder waar. Het Literary Lab van Stanford University publiceerde niet lang geleden het rapport: Pamflet 9, Bankspeak: The Language of World Bank Reports, 1946-2012 (hier te lezen) waarin het Engels van de rapporten van de Wereldbank sinds 1946 onder de loep werden genomen. Figuur 8 van dit rapport geeft een goed beeld van de explosie van
nominalisaties in de laatste 20 jaar, vergeleken met de eerste 40 jaar.

Werkwoorden doén dingen, zelfstandige naamwoorden identificeren dingen. Je kán
zelfstandige naamwoorden in werkwoorden omtoveren, maar alleen als je daar allerlei voorzetsels bij gaat gebruiken, en een zin met minder woorden is altijd effectiever (lees: sneller te begrijpen) dan een zin met meer woorden. Schrijf daarom: judges decide a case (en niet: make a decision); police assume (en niet: make an assumption); companies resolve (en niet: pass a resolution); landlords consent to an act (en niet: give their consent to an act) enz. enz. 

Burried verbs worden ze genoemd (Garner in Garner’s Modern American Usage ), zombie nouns zo zegt Joseph Kimble in Seeing through Legalese: ofwel:  one of the worst faults in modern writing; of anders Yellowlees Douglas in The Reader’s Brain, How neuroscience can make you a better writer: They are sneaky and are flying stealthily beneath our radar, they are the villains of sentences because they steal the action from the verb, they obscure action, agency and even meaning in sentence. En volgens Kenneth Adams in A manual of Style for Contract Drafting: A reliable way to deaden prose and it clutter it with prepositions and weak verbs.

Uw teksten worden een stuk compacter, korter, actiever, minder vormelijk, eenvoudiger, kortom: leesbaarder als u die niet volstopt met al die nominalisaties.

Aan de andere kant… er zijn natuurlijk (met name juridische) redenen om af en toe en hier en daar vast te houden aan nominalisaties. Voorbeelden hiervan: give notice to kan vaak net zo goed met notify worden vervangen (vergelijk: A must notify B vs. A must give notice to B. De laatste geeft -misschien- de noodzaak aan om iets formeels, iets officieels te doen. Hetzelfde geldt voor pass a resolution ipv. resolve, of hold an inquiry into ipv. inquire into. Maar dit kan natuurlijk ook alleen maar een gevoel zijn…

Bovendien kún je nominalisaties ook met opzet gebruiken om acteurs en acties enigszins te verdoezelen. In de studie A Rose by Any Other Name (gepubliceerd in Psychological Science ) laten Michal Reifen-Tagar en Orly Idan zien dat gebruik van nominalisaties ipv. de werkwoorden juist een positief effect kan hebben in situaties waar spanning op staat. Handig om te weten voor diplomaten, juristen en, met name, mediators.

De onderzoekers vermoedden dat het gebruik van zelfstandige naamwoorden (nouns) een groter kalmerend effect zou hebben dan het gebruik van werkwoorden. Zij presenteerden twee groepen (in totaal 400 proefpersonen) een reeks zinnen. Eén groep kreeg noun-zinnen, de andere groep kreeg verb-zinnen (“I support the division of/dividing Jerusalem”, “I am in favour of demolishing/the demolition of homes belonging to family members of those involved in terrorist activities”, “I am in favour of cutting off/the cutting off of supply of electricity to Gaza during wartime” etc.). De proefpersonen konden hun reactie kwijt op een schaal van 1 tot 6 (Volledig mee eens – Volledig niet mee eens). De resultaten waren precies zoals de onderzoekers hadden gedacht: de noun-zinnen gaven een veel mildere kijk op de zaken dan de verb-zinnen.

Wij zeiden het hier al eerder… grammatica heeft betekenis!

PS.
Nadat ik dit had geschreven, bekroop me het gevoel dat het niet gaat om typisch Nederlandse of Engelse “stilistische eigenaardigheden”. Door het uitschakelen, dan wel niet benoemen (allebei overigens óók nominalisaties!), van de handelende personen in een tekst, wordt een tekst een stuk “veiliger”, “politiek correcter”, of, dare I say it, meer “woke”. Het is natuurlijk ook niet, laten we zeggen,: fout. Het maakt uw teksten alleen lastiger te begrijpen…