In een reactie op een eerder door Marja Slager geschreven blog over het juiste Engelse
woord voor het Nederlandse woord “curator”, schreef Antoon Huijgens: “Ownership is geen eigendom en negligence is niet gelijk aan wanprestatie. Engels is in wezen niet geschikt als taal om continentaal recht te beschrijven”. Dat is volkomen waar. Het gaat echter zelfs nog wel ietsje verder dan alleen maar ‘woorden’…
Recent onderzoek (Lancaster University) wijst uit dat de HÉLE taal die je gebruikt, de manier bepaalt waarop je gebeurtenissen ziet en interpreteert. Dus niet alleen woorden, maar ook (o.a.) grammatica bepaalt je wereldbeeld. In het bewuste onderzoek (een goede samenvatting is hier te lezen) kregen Duits- en Engelssprekenden (waarbij ‘Duits-
sprekenden’ tot op zekere hoogte vervangen zou kunnen worden door ‘Nederlands-
sprekenden’) video’s te zien met een beweging erin. Bijvoorbeeld een man die naar een winkel fietst. Duitssprekenden omschreven deze actie als: “Een man fietst naar de winkel”, terwijl Engelssprekenden significant vaker alleen de handeling beschreven: “Een man
fietst”, zonder het doel toe te voegen. Het gevolg van een handeling heeft voor Duitstaligen meer de aandacht, terwijl Engelstaligen meer nadruk leggen op de actie zélf.
In het Engels kan dat, alleen de handeling beschrijven, dankzij de, al vaker in deze blog beschreven, –ing vorm (a man is cycling/riding a bicycle). In het Duits bestaat die gramma-
ticale vorm niet waardoor de gebeurtenis als één geheel wordt omschreven: handeling én doel. Interessant was om te zien dat hoe beter de Engelstalige proefpersonen Duits spraken, hoe vaker zij de actie erbij vermeldden. Het zou overigens interessant zijn om dit onderzoek te herhalen met Nederlandssprekenden, en dan te zien hoe vaak de tussenvorm (“Een man is aan het fietsen”) tevoorschijn zou komen…
Je kan hier natuurlijk allerlei psychologische koude-grond-conclusies aan verbinden (“Duitsers zijn doelgericht, terwijl Engelsen actiegericht zijn”, of zo…), maar dat gaan we maar niet doen. Het feit blijft echter dat “taal” ons wereldbeeld bepaalt (dus niet alleen woorden, maar ook grammatica, zoals het boven aangehaalde onderzoek uitwijst, en daarnaast ook uitspraak, culturele annotaties, etc. etc.).
Heel strikt genomen is Engels, zoals Antoon Huijgens reageert, inderdaad niet geschikt als taal om continentaal recht te beschrijven”. Maar dan ben je wel héél erg strikt. Zo strikt zelfs, dat je ook kan zeggen dat bijv. Schots-Engels niet geschikt is om Brits-Engels recht te beschrijven en andersom. Wat voortdurend in de gaten gehouden moet worden, is de context waarin bepaalde begrippen gebruikt worden… In Engelstalige contracten onder
Nederlands recht staat er bijvoorbeeld veel dat van geen enkel belang of van een niet-bedoeld belang is voor de rechtsgeldigheid van deze contracten: wat te zeggen van bijv. het opnemen van een entire agreement clause in een Engelstalig contract onder Nederlands recht (meer hierover hier te lezen (met dank aan Dirkzwager).
Een vaak gebruikte oplossing voor dit probleem is om in Engelstalige (onder Nederlands recht ressorterende) juridische stukken, telkens als er een juridische slijpsteen opdoemt, de Nederlandse vertaling tussen haakjes erachter te plaatsen (…establishments that are regulated by the Activities Decree (Activiteitenbesluit) based on the Environmental Management Act (Wet Milieubeheer). Om misverstanden te voorkomen, kan het ook handig zijn om de Engelse tekst van het Nederlandse woord te voorzien voor het bedoelde juridisch concept onder Nederlands recht. Bijvoorbeeld: terminate (ontbinden) of terminate by giving notice (opzeggen). Een derde manier kan zijn om het woord/concept zo letterlijk mogelijk te vertalen: an imputable failure to meet one’s obligations voor: wanprestatie en a non-imputable failure to meet one’s obligations voor: overmacht. Dat is wel zo zuiver, mede omdat er in het Anglo-Amerikaanse recht geen verschil wordt gemaakt tussen toerekenbare en niet-toerekenbare tekortkomingen, een breach is daar gewoon een breach, of een partij daar nu wat aan kan doen of niet.
Dit zijn allemaal mogelijkheden om juridische haarkloverijtjes te voorkomen. Het onderzoek van Lancaster University toont echter óók aan dat interpretatie niet alleen in de
woorden zit, maar bijvoorbeeld ook in het gebruik van grammatica, of liever gezegd: de grammatica die je binnen één taal ter beschikking staat. En om al die verschillen nu ook weer eens tussen haakjes te gaan zetten…
Communicatie? Het blijft een hoop gedoe… (maar wij bij Branch Out helpen u daar graag mee!).