What’s in a language? (9)

Valse Vrienden

Het was natuurlijk maar een kwestie van tijd voor Louis van Gaal in deze blog zou opduiken. Niet alleen is Louis een duivelskunstenaar op het veld, ook mag hij met enig recht een Moderne Meester van de Valse Vrienden worden genoemd.

Valse Vrienden, False Friends: woorden of zegswijzes die in twee talen hetzelfde lijken of klinken maar iets totaal anders betekenen. Mede aangezet door Maarten Rijkens met zijn vermakelijke (?) boekje I always get my sin zijn de meeste Nederlanders bekend met dit fenomeen.

Lachen, gieren, brullen. Vaak. En vooral omdat we allemaal denken dat wíj in ieder geval in NIET in dergelijke valkuilen stappen. En nee, hoogstwaarschijnlijk zeggen wij, geletterd en hoogopgeleid als we zijn, niet The points are inside of It’s a question of time als we willen zeggen dat de punten binnen zijn, of dat het een matter of time is. (Hoewel ik regelmatig geletterden en hoogopgeleiden question hoor zeggen als ze ‘kwestie’ bedoelen…, maar that’s another cook).

Er zijn eigenlijk twee soorten False Friends:

  1. woorden die op elkaar lijken maar iets anders betekenen (bijv. in het faillissementsrecht: Nl. curator en Eng. curator, (lees hier meer over) en
  2. woorden die een andere betekenis hebben dan je in eerste instantie denkt (bijv: het Eng. dissolve betekent dan wel ‘ontbinden’, maar alleen maar in de context van het ontbinden van vennootschappen en huwelijken, zie (lees hier meer over). En dan laten we maar even buiten beschouwing dat to decompose a contract op zijn minst onsmakelijk is.

De woorden uit de eerste categorie False Friends zijn eigenlijk het vervelendst omdat je het niet verwacht. En je verwacht die niet omdat je ze al jaren niet als zodanig hebt
onderkend. Hieronder een aantal Legal False Friends uit de eerste categorie:

  • Statuten zijn géén statutes, maar Articles of Association
  • Een statutair directeur is daarom ook geen statutory director maar een director under the Articles of Association. Als een statutair directeur zichzelf als statutory director betitelt, dan snapt zijn Amerikaanse collega echt niet waar hij het over heeft, omdat statutory in het Engels ‘wettelijk’ betekent.
  • Hoewel ‘overwegende dat…’ nog steeds considering that… betekent, zijn considerations geen ‘overwegingen’ maar duidt het woord op een juridisch concept dat bij ons met prestatie-tegenprestatie zou worden aangeduid.
  • Misrepresentation verwijst niet naar onbevoegde vertegenwoordiging maar is een mededeling die niet juist is, een beetje te vergelijken met onze ‘dwaling’ of zelfs (als het een fraudulent misrepresentation is) ‘bedrog’.

(Overigens wil ik hier graag opmerken dat woordenboeken als Van Dale of Google Translate e.d. uit onwetendheid of luiheid maar al te graag deze misverstanden in stand houden. Hoogstwaarschijnlijk tegelijk ook de reden van hun hardnekkige voortbestaan).

Legal False Friends uit de tweede categorie (bijv. verdict, receiver) hebben bijna altijd te maken met de verschillen tussen Civil Law en Common Law rechtssystemen. Overigens horen we vaak Nederlandse juristen zeggen dat zij gespecialiseerd zijn in Civil Law (waarbij ze dan burgerlijk recht of privaat recht bedoelen); gelijk dan maar een voorbeeld van een False Friend uit categorie 2: zeg liever dat je een specialisatie hebt in Private Law, daarmee voorkom je misverstanden!) Over deze Valse Vriendjes uit categorie 2 spreken we vaak in het “What’s in a Word”-gedeelte van deze blog.

Overigens blijven False Friends niet alleen voorbehouden aan twee verschillende talen. Binnen één taal treden ze ook op. Om even bij het Engels te blijven (bijv.Brits-Engels en Amerikaans-Engels): Tiger Woods baarde niet lang geleden nog opzien toen hij zichzelf als een spaz afficheerde; in Amerika een gangbare benaming voor “kluns”, in Engeland een tamelijk beledigend woord voor wat wij, politiek correct, een “geestelijk gehandicapte” noemen (vgl. het Nederlandse “spast”). Een advocate is in Engeland eigenlijk altijd een ‘aanhanger’ (van een bepaalde zienswijze) terwijl een Amerikaanse advocate (‘pleiter’) vooral iemand is die wij in Nederland onder dezelfde naam ook kennen. Niet voor niets merkte George Bernard Shaw op dat “England and America are two countries separated by a common language“.

Om nog even op Louis terug te komen: ik heb het sterke vermoeden dat hij in de leer is geweest bij de absolute grootmeester op dit gebied: Rudy Kousbroek (R. Cowsbrook). Lees bijvoorbeeld het verhaal dat hij schreef voor H. Burnt Crustius. Het verhaal heet “There was once a poor woordchopper” en is gepubliceerd in De Logologische Ruimte (Meulenhoff, Amsterdam, 1984)  (maar is o.a. ook hier te lezen). Lees dat verhaal!!

(met dank aan Marja Slager)