Als als is indien, is als if!
Of course, when you secure X, we will do our utmost to do Y, zegt u op een gegeven moment in onderhandelingen met uw Britse tegenpartij. En vervolgens wordt de hoorn op haak gegooid/de tegenpartij loopt kwaad weg… onderhandelingen afgebroken, tegenpartij in z’n wiek geschoten. U blijft achter met een verwonderd gevoel. “Wat ik heb nou weer gezegd? En waarom zijn die Britten zo snel op hun teentjes getrapt?” Heel simpel: had nu maar “if” gebruikt in plaats van “when”.
Sommigen zeggen dat de verwarring tussen “if” en “when” één van de grootste struikelblokken is in de (Engelstalige) communicatie tussen Nederlanders en Britten. Waarom? Omdat Britten uitgaan van “if” in de betekenis van “onzekerheid” (je weet niet of de tegenpartij hiermee in gaat stemmen) en “when” in de betekenis van dat beide partijen (bijna) zeker weten dat de deal gesloten is, en er alleen nog moet worden vastgelegd wat wanneer moet gebeuren.
Natuurlijk bestaat het verschil tussen “als” en “wanneer” ook in het Nederlands, maar ik ken geen andere taal waar dit verschil zó is geërodeerd als in het Nederlands. Nu is taalerosie helemaal niet erg (want natuurlijk en een teken dat de taal “leeft”), maar het heeft lastige gevolgen als dat verschil in een andere taal wél duidelijk aanwezig is.
Nog wat voorbeelden, gegrepen uit “eigen werk” van cursisten:
- Our client will sign the contract if he comes back from his holiday.
(wat de onmiddellijke vraag oproept waar hij dan wel op vakantie is… Liberia? Het oostelijk gedeelte van Oekraïne? IS-gebied?) - What happens when the other company has a different remuneration system? (Als je dat tóch al zeker weet, dan hoef je jezelf die vraag niet te stellen…)
- Please give us a call when you have any problems with the attached (Waarbij je je telefoon hopelijk al helemaal hebt opgeladen, want dát ze een probleem hebben met dat contract, dáár ben je alvast van overtuigd).
Dat zijn de “regels”, maar soms hangt de keuze tussen if en when af van de context (context-afhankelijk) of hoe de spreker/schrijver de toekomst bekijkt (houding-afhankelijk). Meer “uit de praktijk gegrepen” voorbeelden:
Context-afhankelijk:
- My colleague will take over your case when I leave the firm.
(het is zeker dat ik binnenkort ergens anders werk) - My colleague will take over your case if I leave the firm.
(ik ben het absoluut niet van plan, maar wie weet ga ik hier ooit wel wel weg)
Houding-afhankelijk (zie het voorbeeld waar we mee begonnen):
- Of course, when you secure…, we will do our utmost to…
(volgens de spreker is alles in orde, er hoeven alleen maar wat details ingevuld te worden…) - Of course, if you secure…., we will do our utmost to…
(de spreker laat de deur voor de tegenpartij nog wijd open…)
Nu wordt het allemaal nóg een stapje ingewikkelder: Nederlanders die in het Engels schrijven, gebruiken bovenmatig vaak in case als synoniem voor het Nederlandse “als”. Ik vermoed omdat ze, abusievelijk, denken dat ze niet te vaak hetzelfde woord moeten gebruiken, en af en toe eens een ander woord moeten gebruiken (avoid elegant variation is niet voor niets één van onze mantra’s). In case wordt in het Engels namelijk alleen maar gebruik om een voorzorgsmaatregel aan te geven; om dingen aan te geven die we doen om zeker van onze zaak te zijn als er later eventueel een probleem is. Dus: I insure things in case they are stolen.
Over in case spreken we over twee weken op deze plaats. Dat wil zeggen: If/When/In case you are interested. (doorhalen wat niet van toepassing is).